Makine ihracatı 7 ayda 16,2 milyar dolar oldu
Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) tarafından paylaşılan makine imalat sanayi konsolide verilerine göre, 2025 yılının ilk 7 ayında Türkiye'nin serbest bölgeler dâhil toplam makine ihracatı 16,2 milyar dolar oldu. İhracatta sürdürülebilir başarının üretim ve faaliyet ortamının müsaitliğine bağlı olduğuna dikkat çeken MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu “2026’nın bu yıldan iyi olacağına güven, enflasyon düşerken faizin yüksek tutulmayacağının ve üretimin aleyhindeki ithalatın desteklenmeyeceğinin gösterilmesi ile ancak telkin edilebilir. Mevcut seviyesinde bolca döviz almaya ve ithalata yeten TL, üretmeyerek enflasyondan kaçamayacağımız gerçeğini gizleyebiliyor. Son beş yılda üretimini ikiye, ihracatını 1,5’a katlayan makine imalat sektörünün hızlı artmış işletme sermayesi ihtiyacına kaynak ayırmanın enflasyonist bir etkisi olmayacağı gibi; kısıtsız ve uygun finansmana erişim sektörün kaldığı yerden devamı için elzemdir.”
Makine imalat sanayi konsolide verilerine göre, Ocak-Temmuz döneminde serbest bölgeler dâhil toplam makine ihracatı %0,9 artışla 16,2 milyar dolara ulaştı. İhracatı miktar bazında %6,1 azalırken, sektör ortalama KG fiyatlarını %6,7 artışla 7,9 dolara yükseltti. Temmuz’da aylık bazda %4,4'lük yükseliş kaydeden sektörün, yıllıklandırılmış verilere göre ihracatı %0,6 artışla 28,4 milyar dolar oldu. İhracatçı Birlikleri kayıtlarına göre geçen ay pozitife dönen Almanya'ya makine ihracatı, 7 aylık dönemde %1,7 yükseldi. Ocak-Temmuz döneminde 1,8 milyar dolarlık ihracatın gerçekleştiği Almanya'nın ardından, 1 milyar dolarla ABD ikinci sırada yer aldı. ABD’ye aylık bazda %9,2'lik dikkat çekici bir artış kaydedilen Temmuz’da Kazakistan'a ihracat %46, Fas’a ise %37 kadar yükseldi. Rusya'dan sonra en fazla daralma yaşanan pazar Polonya oldu. Temmuz’da ambalaj makineleri ile ısıtıcı ve fırınların ihracatında %40'ın üzerinde artışlar görülürken, aylık bazda en fazla düşüş rulmanlar ile kauçuk ve plastik işleme makinelerinde yaşandı. 7 aylık dönemde en büyük ihracat kalemi %4,7 artışla evsel ve endüstriyel soğutma makineleri oldu.
“AB müzakere masasında pes etti”
ABD-AB gümrük anlaşmasını güç dengelerinde yeni bir mimarinin sancılı doğumu olarak yorumlayan Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu, anlaşmanın etkilerini şöyle değerlendirdi:
“Rusya ile anlaşamadıkları takdirde bu ülke ile ticaret yapan ülkelere ikincil tarifeler uygulayacağı tehdidini sürdüren Trump'ın, bu itibarla Hindistan'ın gümrük vergisini %50’ye yükseltmesi, vergi silahını çekinmeden kullanmaya devam edeceğini gösterdi. Süreci el yükselterek açan ama müzakere masasında ABD’nin baskılarına boyun eğen AB ise belirsizliğin maliyetine katlanmaktansa zaten yüksek olan kazancından fedakarlık etmeyi kabullenerek pragmatik bir yaklaşım sergiledi. Transatlantik ticareti iyileştirmek gayesine dayandırdığı tavizler, ticari entegrasyonumuzun en fazla olduğu bu kıtanın sanayi ve imalat sektörüne yüksek mali külfetler getireceğinden bizim gibi ana tedarikçilerini de etkileyecek. Fakat yapılan anlaşmanın, makine ihracatımız için kritik önemdeki Almanya’yı göreli olarak koruduğunu düşünüyor ve bu ülkeye ihracatımızda yakın vadede olumsuz bir tablo yaşanmayacağını öngörüyoruz.”
Belirlenen tarifelerin enflasyonist etkilerinin sınırlı kalması, merkez bankalarının parasal gevşeme adımlarını sürdürmesine imkân tanıyacak gibi görünse de yatırım ve sanayi ikliminin hâlâ kırılgan olduğunu ifade eden Karavelioğlu, “Küresel sanayi PMI’ın Temmuz ayında yeniden daralma bölgesine inmesi, ticaret müzakereleri ve tarife belirsizliklerinin reel üretimi tahminlerin ötesinde baskıladığını gösteriyor. Bu açıdan DTÖ’nün dünya mal ticaretinde nominal artış olacağı öngörüsü ve resesyon beklentilerinin geri çekilmesi olumlu. Ancak siparişlerde devam eden düşüş, tarifelerin netleşmesiyle yeni bir döneme girilecek olsa da üretim, yatırım ve istihdam üzerindeki baskının bir müddet daha süreceğine işaret ediyor” dedi.
“Avrupa ithalatı için ikaz sistemi kurdu”
Avrupa Komisyonu’nun ithalatı normalin dışında büyüyen mal grupları ve mahreç ülkeleri belirlemek üzere oluşturduğu İthalat Gözetim Çalışma Grubu’nun 3. ısı haritası raporunu ele alan Karavelioğlu şunları söyledi:
“ABD’nin ilave gümrük vergileri ve ithalat kısıtlamalarının, kendisine yönelen mallarda olağan dışı artışa yol açmasından çekinen AB, bizim uzun zamandır yurt içinde dillendirdiğimiz bir önlemi ivedilikle hayata geçirdi ve periyodik bir ısı haritasıyla hareketlenen rotaları ve mal gruplarını analiz etmeye başladı. Daha önce çelikte olduğu gibi, bu incelemelere dayanarak iç pazarına sistemli biçimde taarruz eden mallara karşı ticari önlemler uygulayacak. AB’ye kalite ve normlar üzerinden entegre olmuş sanayimizle herhangi bir tehdit oluşturmayacağımız bilinmekle birlikte; takip edilen ülkeler arasına alınmamız, gerek güncellenmesi için ısrarcı olduğumuz Gümrük Birliği gerekse üzerimizden geçebilecek mallara dair endişeler bakımından manidardır. Raporun; AB'ye ihracatta makine ekipman ve bunların servis hizmetleri konusunda hâli hazırda Türkiye'nin ortalamanın altında, Çin'in ise ortalamanın çok üstünde bir artışı olduğu tespiti de üzerine derhal ve dikkatle eğilmemiz gereken konulardan biri olmalıdır.”
“Türkiye üzerinden geçecek makinelere karşı uyanık olmalıyız”
Makine ithalatında son 12 aydaki gerilemenin, son 3 ayda görülen ivmelenme ve özellikle Haziran ayında kaydedilen %15,4’lük artışla yeniden yükseliş trendine girdiğine dikkat çeken Karavelioğlu şunları söyledi:
“Yılın ilk yarısında Çin’den makine ithalatındaki %18,1’lik artış, Türkiye’nin küresel değer ve tedarik zincirinde Batı’nın önlem almaya çalıştığı bu ülkeye olan bağımlılığını güçlendiriyor. Bu tablo, korumacılığın hızla arttığı ve tarifelerin ticaret rotalarını saptırdığı bir dönemde Türkiye’nin ithalat politikasındaki göreli esnekliği ortaya koyuyor. Pazar dengelerini yerli üreticiler aleyhine sarsan bu durum, sanayi ve ticaret politikalarının uyumunda hassas ayarın önemine de işaret ediyor. Özellikle teknolojik derinliği yüksek ürünlerde ithalatın yapısal bağımlılığa dönüşmemesi için, yatırım ve üretim kapasitesini artıracak uzun vadeli stratejilerin hızla devreye alınması kritik önem taşıyor..”
Bu noktada pazar çeşitliliğini ve ikili işbirliklerini geliştirmek üzere Türkiye ile Katar arasında yürürlüğe giren ortaklık anlaşmalarını değerlendiren Karavelioğlu şunları belirtti:
“Katar ile imzalanan TEOA; Türkiye’nin genel dış ticaret dengesi için olumlu bir çerçeve sunsa da makine sektörü özelinde dikkatle yönetilmesi gereken hassasiyetler barındırıyor. Katar, üretim kabiliyeti ve ihracat yapısı bakımından doğrudan rekabet yaratmayacağı gibi, Türkiye’nin pazar ve proje çeşitliliğini artırma hedefine destek verecek finansman gücüne sahip. Buna karşılık, Çin menşeli makinelerin Katar üzerinden millileştirilip sıfır gümrükle Türkiye’ye girmesi, uzun vadede ‘ticaret sapması’ riskini gündeme getirebilir. Gümrüksüz ticaret Katar’ı Türkiye’nin ithalat üssüne dönüştürebilir. Bu tür etkileri hızla fark edecek bir erken uyarı mekanizması, hem iç rekabetin korunması hem de ana ihracat pazarlarımızdaki konforumuz için güvence sağlayacaktır.”
“2026’ya farklı başlayabilmeliyiz”
Yılın geride kalan bölümünde iç ve dış talepteki daralmanın yanı sıra makine sektörü üzerinde ithalat baskısı ve yüksek finansman maliyetlerinin etkisini sürdürdüğünü belirten Karavelioğlu şunları söyledi:
“Son 1,5 yıldır süreklilik kazanan ve yılın ilk yarısında %6,5 olarak gerçekleşen makine üretimindeki daralma, sektörümüzün kapasite kullanım oranlarını ve verimliliğini aşağı çekmeye devam ediyor. Genel İmalat Sanayi’nde %74,2 olan KKO, makine imalatında %65,7 seviyesinde. Sektörümüzde yurt dışı ÜFE’de yıllık artış %33,3 gibi yüksek bir düzeye ulaşmış durumda ve bu uluslararası rekabet gücümüzü önemli ölçüde zayıflatıyor. Reel sektörde olumsuz koşulların ağırlaşması iktisadi faaliyet zincirlerinde kırılmaları tetiklerken, sanayi ve hizmetin bütün sektörlerine mal veren makina imalatçılarının tedarikçi ve müşterilerinin mali durumlarını yakından izlemesi kritik hale gelmiş durumda.”
TİM’in, yeni mottosu ”işimiz üretim, gücümüz ihracat” ile, ihracatta sürdürülebilir başarının üretim ve faaliyet ortamının müsaitliğine bağlı olduğuna dikkat çektiğini belirten Karavelioğlu sözlerini şöyle tamamladı:
“Farklı başlayabilmeyi umduğumuz 2026’nın bu yıldan daha iyi olacağına güven, enflasyon düşerken faizin yüksek tutulmayacağının ve üretimin aleyhindeki ithalatın desteklenmeyeceğinin gösterilmesi ile ancak telkin olunabilir. Mevcut seviyesinde bolca döviz almaya ve ithalata yeten TL, üretmeyerek enflasyondan kaçamayacağımız gerçeğini gizleyebiliyor. Son beş yılda üretimini ikiye, ihracatını 1,5’a katlayan makine imalat sektörünün hızlı artmış işletme sermayesi ihtiyacına kaynak ayırmanın enflasyonist bir etkisi olmayacağı gibi; kısıtsız ve uygun finansmana erişim sektörün kaldığı yerden devamı için elzemdir.”